LASEROWE METODY FRAKCYJNE
Artur Gaczek
z Zakładu Techniki Laserowej Electric System & Laser Technology - Katowice
Kierownik zakładu : Artur Gaczek
Wydany przez: NOWOCZESNA KLINIKA - Luty 2009
Laserowe systemy frakcyjne to jedno z ostatnich osiągnięć w dziedzinie urządzeń stosowanych w medycynie estetycznej. W ciągu ostatnich kilku lat nastąpił gwałtowny rozwój metod frakcyjnej regeneracji skóry
Wiele firm produkujących lasery medyczne na Świecie włączyło do swojej oferty urządzenia o tym właśnie przeznaczeniu. Dane szacunkowe wskazują, iż obecnie tego typu sprzęt laserowy wytwarza ponad 20 firm z sektora laserów medycznych. Należy tu zaznaczyć, iż do tej pory nikt nie opublikował wyników dokładnego badania rynku wytwórców laserów medycznych i w rzeczywistości producentów laserowych systemów frakcyjnych może być dużo więcej. Należne miejsce prekursora w wylansowaniu i wdrożeniu tej metody terapii, posiada nieistniejąca już amerykańska firma Reliant Technologies Inc. W grudniu 2008 roku firma Reliant Technologies Inc. połączyła się z firmą Thermage Inc. tworząc nową formację pod nazwą Solta Medical Inc.. Oczywistym następstwem sukcesu, jaki odniósł ten sposób terapii, gwarantując wysoką efektywność wykonywanych zabiegów, było wdrożenie podobnych konstrukcji przez wiele znanych firm z branży laserów medycznych.
Zakupowe pułapki
Światowe standardy patentowe nie pozwalają zastrzegać sposobów i metod leczenia, a rozwiązań technicznych, które zapewnią odpowiednie parametry światła laserowego na tkance jest wiele. Z tego właśnie powodu wiele firm na Świecie może produkować takie urządzenia nie wchodząc we wzajemny konflikt. Oczywiście do celów marketingowych wszyscy handlowcy będą nam tłumaczyć, że tylko ich rozwiązanie jest ?skuteczne, oryginalne, prawdziwe, jedyne na świecie itd. Wykorzystują oni nierzadko sytuację, zasypując lekarza, który nie ma przecież obowiązku posiadania wiedzy inżynierskiej, całą masą technicznych pojęć. W takiej sytuacji lekarz jest narażony na podjęcie niewłaściwej decyzji w oparciu o nierzetelną informację handlową. Z drugiej strony należy zwrócić uwagę na fakt, iż wielu handlowców oferujących sprzęt laserowy, posiada niepełną wiedzę o oferowanych urządzeniach i nie potrafi udzielić odpowiedzi na pytania zainteresowanego lekarza. Tymczasem, obecny stan wiedzy na temat oddziaływania promieniowania laserowego na tkanki jest bardzo wysoki. Niewiele jest w tym temacie trudnych pytań, na które ciężko jest znaleźć odpowiedź osobie dobrze znającej zagadnienia z zakresu wykorzystania laserów w medycynie. Wystawiony dla urządzenia certyfikat CE lub jego amerykański odpowiednik FDA mówią nam, że zarówno urządzenie jak stosowana metoda są dobrze poznane, przebadane i bezpieczne. To właśnie jest podstawą do uzyskania dokładnej i wyczerpującej informacji od handlowca. Laserowe systemy frakcyjne działają według określonych zasad w celu wywołania określonego skutku natychmiastowego oraz jego efektów długofalowych. Nie zachodzą tu żadne tajemnicze zjawiska, o których wie i które zna tylko jeden producent. Wszystkie urządzenia, które zapewnią określone parametry promieniowania laserowego na tkance w efekcie uzyskają dokładnie ten sam skutek. Ostatecznie, narzędziem w rękach lekarza jest wiązka laserowa o określonych parametrach a nie pudełko, które ją wytwarza.
Frakcyjna skuteczność
Nazwa ?metoda frakcyjna? pochodzi od angielskiego słowa ?fractional? [tłum. ułamkowy; niecałkowity] i oznacza, iż oddziaływanie wiązki laserowej nie obejmuje całej powierzchni tkanki poddawanej terapii a jedynie pewną jej cześć w postaci punktów. Pomiędzy tymi punktami znajduje się znaczna ilość zdrowej, nienaświetlonej tkanki i to właśnie jest kluczem do sukcesu tej metody. Tkanka niepoddana naświetleniu umożliwia uruchomienie naturalnych procesów odtwórczych i regeneracyjnych, które to swoim zasięgiem obejmują większy obszar niż średnica pojedynczej kolumny MTZ, w której doszło do koagulacji. Tak wygląda to na poziomie komórkowym, natomiast na poziomie efektu makro uzyskujemy między innymi ujędrnienie i napięcie skóry poprzez odbudowę oraz obkurczanie włókien kolagenowych.
Zabiegi nieablacyjne
Metoda frakcyjna dzieli się na dwie podgrupy pod względem stosowanych laserów i ich agresywności podczas wykonywania zabiegu. Pierwsza podgrupa to zabiegi nieablacyjne wykonywane w oparciu o lasery, których wiązka pod względem długości fali wykazuje zdolność penetrowania tkanek ludzkich. Wykorzystuje się do tego celu lasery o długościach fal z zakresu 810nm do 1550nm oraz 532nm (lasery diodowe, neodymowe Nd:YAG, neodymowe KTP i erbowo szklane Er:GLASS). Dzięki ogniskowaniu wiązki lasera na poziomie naskórka uzyskujemy strefę koagulacji o przekroju rzędu 0,05-0,2 mm i głęboką w zależności od użytej energii impulsu, na 0,5-2,5mm. Strefę taką nazywamy skrótem MTZ [z ang. Micro Thermal Zone] a zakresy jej rozmiarów są też często podawane w danych technicznych lasera. Należy tu pamiętać, że nie tylko energia przypadająca na pojedynczy punkt MTZ decyduje o głębokości strefy koagulacji, równie ważnym elementem jest sposób ogniskowania wiązki. Ze względu na prawa fizyki możemy uzyskać bardzo małą średnicę strefy MTZ, ale niestety kosztem jej długości i głębokości. Jeżeli będziemy chcieli uzyskać głęboką strefę to ogniskowa soczewki musi być długa a tym samym przekrój wiązki w ognisku będzie większy. Kompromisowo uznaje się, że strefy o średnicach z zakresu 0,05-0,2 mm są optymalne, jednak małe średnice rzędu 0,05- 0,1 są trudno osiągalne i tylko najlepsze urządzenia, dysponujące głowicą laserową typu światłowodowego tzw. ?Fiber laser? potrafią osiągnąć takie parametry. Średnica strefy MTZ jest bezpośrednio odpowiedzialna za czas rekonwalescencji pacjenta, oczywiście im mniejsza średnica tym krótszy czas zaniku wizualnych skutków zabiegu w postaci zaczerwienienia.
Zabiegi ablacyjne
Druga podgrupa to zabiegi ablacyjne wykonywane w oparciu o lasery, których wiązka pod względem długości fali nie wykazuje zdolności penetrowania tkanek ludzkich. W tym przypadku cała energia wiązki służy do waporyzacji i ablacji tkanek, w wyniku czego dochodzi do powstania strefy MAZ [z ang. Micro Ablation Zone] w postaci mikrokanału lub powierzchniowej ablacji naskórka. Wykorzystuje się do tego celu lasery o długościach fal z zakresu 2940nm do 10600nm (lasery erbowo yagowe Er:YAG i lasery CO2). Dzięki ogniskowaniu wiązki lasera na poziomie naskórka uzyskujemy strefę ablacji MAZ o podobnych rozmiarach jak strefa MTZ w przypadku laserów nieablacyjnych. Sposoby ogniskowania wiązki są również podobne i podlegają tym samym prawom fizyki. W wyniku takiego oddziaływania na tkankę dochodzi do powstania mikrokanałów, z których odparowana została znajdująca się tam wcześniej tkanka. Ten rodzaj metody frakcyjnej jest najbardziej agresywny i wymaga kilku tygodniowego okresu rekonwalescencji w oczekiwaniu na zanik śladów pozabiegowych. Jednakże mimo tego negatywnego czynnika w postaci długiej rekonwalescencji zabieg ten jest chętnie wybierany przez wielu pacjentów, ponieważ jego wyniki są znacznie lepsze niż podczas użycia metod nieablacyjnych. Szacuje się, że w zależności od danego przypadku jeden zabieg ablacyjny daje rezultat porównywalny z 4-5 zabiegami nieablacyjnymi. Przy czym należy pamiętać, że zanik śladów po agresywnym zabiegu nieablacyjnym też nie będzie natychmiastowy i będziemy musieli odczekać ok. tygodnia, żeby wygląd pacjenta wrócił do normy. Zarówno metoda ablacyjna jak i nieablacyjna powoduje mikro uszkodzenia tkanek, których naturalnym następstwem jest stan zapalny oraz procesy regeneracyjne. Procesy te mają określone czasy trwania i nie jest możliwe wyeliminowanie tego czynnika. W zależności od lasera i ustawionych parametrów impulsu laserowego możemy uzyskiwać tylko ablację lub waporyzację połączoną z koagulacją. Sama ablacja lub waporyzacja przy odpowiedniej głębokości oddziaływania daje efekt krwawienia z mikrokanalików. Natomiast, ablacja w polaczeniu z koagulacją zapobiega krwawieniu i po pewnym czasie mikrokanaliki zajmuje limfa.
Resurfacing frakcyjny
Za pomocą laserów ablacyjnych możemy też przeprowadzać resurfacing ablacyjny lub waporyzacyjny AFR [z ang. Ablative Fractional Resurfacing]. Z powodzeniem można uznać to, jako odrębną metodę frakcyjną, ponieważ oddziaływanie jest tu bardzo płytkie w porównaniu do głębokiej ablacji mikrokanalikowej i czas rekonwalescencji jest zbliżony do metod nieablacyjnych (zakładając niewielką agresywność zabiegu). Mamy tu do czynienia ze standardowym resurfacing?em naskórka, ale ograniczonym, zgodnie z metodą frakcyjną, do pokrycia tylko pewnego procentu powierzchni. Do takich zabiegów stosuje się plamkę o rozmiarze w zakresie 1-1,5 mm średnicy, którą pokrywamy powierzchnię skóry z gęstością w zakresie 5-95 % w zależności od potrzeb. Technika taka znacznie skraca okres rekonwalescencji w stosunku do klasycznego resurfacingu laserowego a jednocześnie daje zbliżony efekt końcowy.
Efekty zabiegów
Do określenia efektów osiąganych podczas oddziaływania tego typu laserów na tkankę używamy kilku pojęć: ablacja, waporyzacja i koagulacja. Ablacja jest to usunięcie tkanki przez rozerwanie wiązań chemicznych jej składników na wskutek dostarczenia dużej energii w bardzo krótkim czasie. Waporyzacja jest to odparowanie tkanki na wskutek krótkotrwałego oddziaływania wiązki laserowej o wysokiej mocy szczytowej. Koagulacja zachodzi na wskutek podniesienia temperatury tkanki poprzez absorpcję promieniowania w tkankach (lasery nieablacyjne) lub poprzez przewodność termiczną skóry (lasery ablacyjne). Podczas ekspozycji wiązki lasera o długości fali znajdującej się poza możliwościami transmisyjnymi skóry, całe ciepło powstające na wskutek dostarczania energii wydziela się w miejscu integracji wiązki laserowej z tkanką. Cześć tego ciepła zużyta zostaje do procesów waporyzacyjnych natomiast cześć ciepła przedostaje się w głąb tkanek na wskutek ich przewodności termicznej. Ponieważ duży procent tkanek stanowi woda o stosunkowo niewielkiej rezystancji termicznej, ciepło powstające na wskutek impulsów laserowych o czasach ekspozycji w dziesiątkach lub setkach milisekund, dosyć łatwo penetruje sąsiednie tkanki. W tym miejscu należy też zwrócić uwagę, iż zjawisko ablacji od którego pochodzi określenie ?metoda ablacyjna? występuje tak naprawdę tylko w przypadku krótko impulsowych laserów Er:YAG, ponieważ tylko one dysponują odpowiednią mocą szczytową, zdolną wywołać to zjawisko. Wszelkiego rodzaju lasery CO2 wywołują tylko waporyzację a także towarzyszącą koagulację, kiedy czas trwania impulsu na to pozwala. Z punktu widzenia klinicznego, nie ma większego znaczenia czy mikrokanaliki powstał w wyniku ablacji czy waporyzacji ponieważ natychmiastowy efekt końcowy jest bardzo zbliżony.
Konfiguracja sprzętu
Do rozmieszczania punktów na tkankach wykorzystuje się obecnie dwa typy końcówek roboczych. Pierwszy typ to końcówka skanerowa, zawierająca w sobie dwa lustra sterowane komputerowo. Lustra te przemieszczają wiązkę lasera w płaszczyźnie x-y na powierzchni tkanki. Taki system podawania wiązki na tkankę jest w stanie ?wyświetlić? dowolny patern punktów z dowolną gęstością, czyli daje lekarzowi największą swobodę działania. Trzeba też dodać, iż do celów skaningowych zazwyczaj używa się długoogniskowych soczewek a to z kolei umożliwia otrzymanie głębokich stref MTZ. Drugi typ to końcówka wyposażona w tzw. element MLA [z ang. Micro Lens Array ? Matryca mikrosoczewek]. Tego typu rozwiązanie jest zdecydowanie tańsze natomiast stwarza pewne ograniczenia. Gęstość i ilość stref MTZ jest tylko jedna dla konkretnej końcówki roboczej, więc żeby zmienić parametry paternu punktów musimy zmieniać końcówki. Oczywiście, żaden tego typu laser nie dysponuje taką ilością końcówek, jaką ilość rodzajów paternu zapewni nam skaner. Zazwyczaj przy tego typu rozwiązaniach producent dostarcza 2-4 końcówki MLA. Dla porównania skaner dysponujący czterema figurami, trzema gęstościami oraz sześcioma wielkościami daje nam możliwość ustawienia aż 72 rodzajów paternu.
Które parametry lasera są ważne?
Poniżej przedstawiono listę parametrów mających istotny wpływ na użytkowanie frakcyjnych systemów laserowych. Pogrupowania i kolejność parametrów dostosowano do ich wpływu na efektywność oraz ergonomię pracy laserem.
1. Efektywność kliniczna czyli jakość tworzonych stref MTZ lub MAZ
a. Typ źródła laserowego (głowicy laserowej)
Jakość optyczna wiązki laserowej jest szczególnie istotna, kiedy chcemy ją zogniskować za pomocą soczewki, w celu osiągnięcia możliwie małego punktu na tkance.Największy wpływ na jakość wiązki ma jej struktura modowa. Jeżeli producent podaje, że praca jest jedno modowa lub podaje symbol TEM00 to oznacza, że mamy do czynienia z najlepszej jakości wiązką laserową. Z reguły wszystkie lasery światłowodowe [Fiber Laser] są laserami jednomodowymi [z ang. Single Mode], zapewniającymi najlepszą jakość wiązki. Lasery prętowe pompowane lampowo z reguły są wielodomowe i ich wiąska ma gorsze parametry. Odnośnie laserów CO2, trzeba zawsze sprawdzić ten parametr, ponieważ głowice laserowe występują tu w obu rodzajach.
b. Energia wyjściowa na pojedynczy punkt MTZ lub MAZ
Jest to bardzo ważny parametr ponieważ ma bezpośredni wpływ na rozmiar strefy a szczególnie na jej głębokość. Zgodnie z logiką im większa energia na pojedynczy punkt, tym większa głębokość strefy. Generalnie uznaje się że maksymalna energia wyjściowa, którą powinno dysponować urządzenie nieablacyjne, w celu pokrycia wszystkich rodzajów aplikacji to zakres 70-120 mJ. W laserach ablacyjnych CO2 zazwyczaj używa się regulacji czasu impulsu w celu regulacji jego energii ale są też odstępstwa od tej reguły.
c. Długość fali
Od długości fali zależy bezpośrednio stopień absorpcji promieniowania w tkankach i z tego względu parametr ten ma duże znaczenie dla laserów nie ablacyjnych. Najlepsze wyniki uzyskują lasery o długościach fal z zakresu 1340 do 1550 nm oraz 532nm i one są najbardziej rozpowszechnione. Cześć firm oferuje również do metod frakcyjnych swoje wcześniejsze konstrukcje laserów diodowych i neodymowych o długościach fal w zakresie 800 do1064 nm. Niestety te długości fal nie dadzą już tak spektakularnych efektów poprzez stosunkowo niewielką absorpcję w tkankach. Dla laserów ablacyjnych wykorzystywane są głównie dwie długości fali 2940 nm i 10600 nm i można tu uznać, że różnica między nimi dla tych zastosowań jest pomijalna.
d. Moc emisji w Ultra Pulsie dla laserów CO2
Parametr mający wpływ na zabiegi cięcia bez strefy karbonizacji w trybie Ultra Pulse. Im większa moc szczytowa impulsu i krótszy czas jego trwania tym mniejsza strefa zmian termicznych w okalających tkankach. Parametr ten ma istotny wpływ na głębokość oddziaływania podczas zabiegów frakcyjnych.
e. Regulacja mocy wyjściowej w watach
Parametr istotny dla laserów CO2. Jeżeli laser pracuje metodą frakcyjną stosując emisję ciągłą CW, moc wyjściowa jest czynnikiem mającym duży wpływ na głębokość strefy MAZ oraz towarzyszącej koagulacji. W takiej sytuacji kontrolę nad daw3kowaniem energii przejmuje skaner. Zazwyczaj wygląda to tak że skaner zatrzymuje wiązkę w jednym punkcie przez ok. 0,2 ? 2ms po czym przemieszcza ją bardzo szybko do następnego punktu. Podczas przemieszczania wiązki laser cały czas emituję promieniowanie, jednakże przemieszczanie jest tak szybkie, że tkanka nie reaguje na takie naświetlenie.
2. Komfort pracy
a. Sposób generowania paternu punktów
Skaner komputerowy
Urządzenie przemiatające wiązką laserową za pomocą komputerowo sterowanych luster. Jest to zdecydowanie najbardziej precyzyjna metoda do zabiegów frakcyjnych. Zazwyczaj sterownik skanera wyposażony jest w różne programy i nastawy, dzięki którym można ustawić żądaną gęstość pokrycia i wielkość pola zabiegu oraz jego kształt. Programy obsługujące skaner zazwyczaj dają możliwość osobnego ustawiania gęstości punktów oraz kształtu i wielkości pola. W wyniku tego, otrzymujemy bardzo elastyczne narzędzie zapewniające kilkadziesiąt różnych opcji pracy. Skaner powinien być też stosunkowo lekki, ponieważ pracując trzymamy jego ciężar w ręce.
Optyczny element podziału wiązki MLA [Micro Lens Array]
Tego typu elementy optyczne dzielą podstawową wiązkę na kilkadziesiąt mniejszych promieni i jednocześnie powodują ich ogniskowanie. Takie rozwiązanie jest tańsze, ale dla laserów CO2 pozostaje daleko w tyle za skanerami. W efekcie podziału głównej wiązki, pojedynczy promień wynikowy ma zdecydowanie za małą energię i trzeba wydłużyć czas ekspozycji, lub w trybie Ultra Pulsu wyemitować kilkanaście do kilkudziesięciu impulsów. W efekcie takiego działania gwałtownie rośnie strefa zmian termicznych tkanek sąsiednich do rozmiarów niepożądanych i trudno kontrolowalnych. Dla pozostałych typów laserów element MLA jest o wiele bardziej akceptowalny jednakże w dalszym ciągu pozostaje daleko w tyle za rozwiązaniem skanerowym.
b. Pole powierzchni pojedynczego naświetlania statycznego
Pole to powinno być regulowane z jak największą górną granicą rozmiaru, jednakże zbyt wielka końcówka robocza będzie nie wygodna w użyciu. Zazwyczaj górna granica 20 x 20 mm jest w zupełności wystarczająca.
c. Regulacja częstotliwości repetycji impulsów
Ma duży wpływ na szybkość wykonywania zabiegów, oraz nie wpływa w ogóle na efekt kliniczny. Zazwyczaj zakres 20-200Hz jest w zupełności wystarczający.
d. Mobilność urządzenia
Istotnym elementem ergonomii pracy jest mobilność urządzenia w warunkach ambulatoryjnych. Z tego względu urządzenie powinno być wyposażone w koła i zajmować stosunkowo nie wielką powierzchnię podłogi.
e. Łatwość obsługi panelu sterowania
Niebagatelnym elementem użytkowania lasera jest oczywiście łatwość obsługi panelu sterowania i prostota wprowadzania żądanych parametrów pracy. Laser powinien być wyposażony w duży czytelny ekran graficzny, który pozwala na łatwe kontrolowanie zadanych parametrów. Klawiatura lub panel dotykowy powinny posiadać grafikę zapewniającą nieomylne wybieranie parametrów bez uciążliwego wpatrywania się w poszukiwaniu funkcji.
f. Zasięg pracy ramieniem optycznym lub światłowodem
Ramie laserów CO2 lub Er:YAG powinno mieć stosunkowo duży zasięg, więc najlepszym rozwiązaniem są konstrukcje 7-przegubowe. Dodatkowy komfort zapewnia użycie sprężynowego mechanizmu balansowania ramienia. Mechanizmy opierające się na przeciwwadze często kolidują z obudową lasera i przy szybkich ruchach stwarzają zagrożenie uszkodzeń mechanicznych ze względu na dużą bezwładność. W przypadku laserów nieablacyjnych pracujących z wykorzystaniem elastycznego światłowodu ważne jest aby był on wystarczająco długi oraz posiadał wysięgnik podtrzymujący. Należy pamiętać, że światłowody należą do konstrukcji bardzo delikatnych i podatnych na uszkodzenia mechaniczne w związku z czym ergonomiczny wysięgnik podtrzymujący z pewnością przyczyni się do dłuższej żywotności światłowodu.
3. Warunki ekonomiczne
a. Cena urządzeń
Zakres cenowy urządzeń przeznaczonych do wykonywania zabiegów laserowych metodą frakcyjną jest bardzo szeroki. W przybliżeniu ceny netto mieszczą się w zakresie od ok. USD 30.000,- do ok. USD 115.000,- Główny wpływ na cenę urządzenia niestety ma logo producenta a nie rzeczywiste parametry urządzenia. Ponieważ urządzenie to ma służyć nam do prowadzenia działalności zarobkowej, musimy wziąć pod uwagę rachunek ekonomiczny i w sposób świadomy wybrać urządzenie, które za stosunkowo najniższą cenę zapewni nam najwyższe parametry robocze.
b. Okres gwarancji
Okres gwarancji powinien być najdłuższy z możliwych ponieważ komponenty laserowe nie należą do tanich produktów. Ze względu na to, iż nie istnieją urządzenia techniczne bez awaryjne, to przy długim okresie gwarancji można mieć pewność, że w razie usterki nie będziemy narażenie na duże koszty serwisowe.
c. Lokalizacja usług serwisowych
Przy urządzeniach o większych gabarytach i wadze istotne jest aby personel serwisowy przyjeżdżał do klienta. W innym przypadku trzeba tracić cenny czas i wozić urządzenie we własnym zakresie. Niestety przesyłanie firmami kurierskimi urządzeń pozbawionych opakowania fabrycznego niesie za sobą zbyt wielkie ryzyko uszkodzeń.
d. Czas reakcji serwisu na zgłoszenie usterki
W celu zminimalizowania przestojów podczas wystąpienia usterek sprzętu, wskazane jest, aby reakcja serwisu mieściła się w 7 dniach roboczych. Krótsze czasy stosuje się jedynie w urządzeniach przemysłowych i w uzasadnionych przypadkach. Ustawowe 14 lub 21 dni na usunięcie usterki jest zdecydowanie zbyt długim czasem. Personel przyjeżdżający do lasera zazwyczaj jest w stanie usunąć usterkę na miejscu i wtedy czas wyłączenia z użytkowania jest zdecydowanie krótszy w porównaniu do sytuacji, kiedy musimy dostarczyć sprzęt do serwisu i odebrać go po naprawie.
e. Kraj pochodzenia
Jednym z elementów mających znaczny wpływ na cenę urządzenia jest jego pochodzenie. Urządzenia pochodzące z krajów o wysokiej stopie życiowej są z reguły dużo droższe od urządzeń pochodzących z rynku azjatyckiego. Głównym czynnikiem mającym wpływ na ceny jest renoma producenta tzw. ?Brand? oraz koszt wytworzenia (personel, media, infrastruktura, podatki itp.). Generalnie, można uznać, że jeżeli firma producenta znajduje się pod nadzorem europejskiej jednostki notyfikowanej (jej numer znajdziemy przy znaku CE) lub posiada certyfikat FDA, to można mieć zaufanie do podstawowej jakości owych wyrobów. Dodatkowo, wiele możemy wywnioskować z długości okresu gwarancyjnego, który oferuje nam polski dystrybutor (jest oczywiste, iż dystrybutor może zaryzykować długim okresem gwarancyjnym tylko wtedy, jeżeli sprzęt jest mało awaryjny).
f. Estetyka i solidność obudowy
Zespół cech określających estetykę urządzenia, Generalnie nie ma wpływu na jakość i komfort pracy jednakże jest on odpowiedzialny za postrzeganie sprzętu przez personel i pacjenta. Wskazane jest aby w miarę możliwości sprzęt się dobrze prezentował i posiadał nowoczesny design.