USUWANIE OWŁOSIENIA LASEREM ND:YAG  LONG PULSE DOŚWIADCZENIA WŁASNE

sierpień 2009

Agata Mańkowska

Gabinet Lekarski Zakład Fizjoterapii SALUS

Wydany przez: porownaj-laser.pl - Maj 2009

 WSTĘP - PROCESY FIZYCZNE

Proces fizycznego przechodzenia promienia laserowego przez skórę jest procesem skomplikowanym. Skóra składa się ze struktur niejednorodnych, o różnym współczynniku pochłaniania i załamania światła. Zakres penetracji promieniowania zależy z jednej strony od obecności  struktur tkankowych takich jak ilości melaniny, hemoglobiny, stopnia uwodnienia tkanki, a z drugiej od parametrów fizycznych wiązki, takich jak długość fali, energia pojedynczego impulsu, gęstość energii i średnica wiązki.

     Absorpcja energii w tkance związane jest z obecnością w niej specyficznych chromoforów (fotoakceptorów). Są to substancje takie jak woda, hemoglobina, melanina czy białka, cechujące się specyficzną zdolnością transmisji lub pochłaniania określonego zakresu widma promieniowania (rys.1) 

Rys.1.Charakterystyka absorpcji głównych chromoforów skóry.

      Na rysunku można zauważyć, że istnieje zakres widma dla którego transmisja promieniowania jest największa. Obszar ten określany jest jako okienko terapeutyczne lub optyczne i zawarty jest w zakresie 550-1200nm. Promieniowanie w tym zakresie najlepiej przenika w głąb skóry, a jego  absorpcja jest najmniejsza. Odwrotne zjawisko, szczególnie dobrej absorpcji promieniowania przez chromofory tkankowe jest wykorzystywane jest w metodzie epilacji laserowej. Melanina, występująca w naskórku, łodydze  i brodawce włosa, pochłania szczególnie dobrze energię laserową w  szerokim zakresie  widma  światła.

      W przypadku epilacji laserowej najważniejsze znaczenie dostarczenie odpowiedniej dawki energii do struktur włosa odpowiedzialnych za jego wzrost. Za wzrost włosa odpowiedzialna jest brodawka, znajdująca się w skórze właściwej. Dlatego w celu wykonania epilacji laserowej stosowane są lasery, które emitują długość fali szczególnie dobrze wnikające głęboko do tkanki. Kolejnymi parametrami  fizycznymi niezbędnymi do zapewnienia właściwej głębokości wnikania  wiązki laserowej jest gęstość energii oraz średnica przekroju wiązki laserowej. Promień świetlny przechodząc w głąb tkanki traci intensywność w wyniku zjawiska absorpcji oraz rozproszenia. Dla uzyskania w docelowych tkankach odpowiedniej temperatury niezbędne jest zastosowanie odpowiedniej gęstości energii. W przypadku tej samej energii impulsu zmieniając średnicę wiązki zmieniamy gęstość energii. Wiązka o małym przekroju i dużej gęstości energii stosowane są do terapii zmian położonych płytko. Większe średnice wiązki laserowej  wybiera się dla potrzeb terapii struktur zlokalizowanych głębiej, np.  brodawka włosa znajdująca się w skórze właściwej. W praktyce duży  rozmiar wiązki laserowej znajduje za stosowanie głównie w przypadku promieniowania o zakresie fal widzialnych       oraz      podczerwieni, w terapii    różnych     zmian tkankowych, z wyjątkiem powierzchniowych zmian skórnych. Trzeba jednak podkreślić, że wraz z poszerzeniem przekroju wiązki przy zbyt dużej gęstości energii wzrasta ryzyko uszkodzenia skóry. Dzieje się tak dlatego, że obszary większe tracą ciepło wolniej niż mniejsze. Natomiast zastosowanie zbyt małej gęstości energii przy zachowaniu takiej samej średnicy wiązki  nie spowoduje pożądanego efektu termicznego na odpowiedniej głębokości.

 PROCESY BIOLOGICZNE

  Istota zabiegu epilacji laserowej jest trwałe uszkodzenie struktur włosa odpowiedzialnych za jego wzrost. W wyniku pochłonięcia odpowiedniej dawki energii przez struktury włosa  dochodzi do zniszczenia termicznego jego brodawki.  W celu pełnego zrozumienia istoty epilacji laserowej  konieczna jest znajomość budowy mieszka włosowego oraz faz wzrostu włosa  Jedynie włosy będące w fazie anagenu mogą ulec, pod wpływem promieniowania laserowego, nieodwracalnemu zniszczeniu. Czas trwania anagenu jest zależy od obszaru skóry, wieku, płci, a także funkcji hormonalnej. Na głowie znajduje się przeciętnie 85-90% włosów w fazie anagenu, gdy na wzgórku łonowym jedynie 20-30%. Aby zabieg laserowy był skuteczny należy zniszczyć trwale struktury, odpowiedzialne za wzrost włosa (brodawka włosa). Znaczna część włosa odpowiedzialna za wzrost znajduje się na głębokości ok. 2-7mm. Na tę głębokość wnikają jedynie promienie z zakresu czerwieni i podczerwieni. Największą skuteczność w epilacji laserowej obserwuje się w przypadku osób z jasną karnacją i ciemnymi włosami. Z jednej strony bowiem dochodzi do znacznej kumulacji energii w bogatym w melaninę mieszku włosowym, a z drugiej strony pochłanianie energii przez ubogi w melaninę naskórek jest niewielkie. Ciemna karnacja lub skóra opalona zwiększa absorpcję energii przez naskórek, a przez to grozi jej termicznym uszkodzeniem. Ciemna karnacja w połączeniu z ubogimi w melaninę mieszkami włosowymi (włosy blond, rude, siwe) znacznie zmniejsza lub wręcz uniemożliwia skuteczną epilację laserową.

Rys.2. Budowa włosa

Rys.3. Fazy wzrostu włosa

EPILACJA LASEROWA ZA POMOCĄ LASERA ND:YAG O DŁUGOŚCI FALI 1064NM.

     Parametry fizyczne wiązki laserowej niezbędne dla przeprowadzenia skutecznej epilacji  posiada laser Nd:YAG emitujący wiązkę o długości fali 1064nm i czasie trwania impulsu powyżej 20ms.

      W porównaniu z innymi laserami stosowanymi do epilacji  laser Nd:YAG cechuje głębsze wnikanie wiązki, ale mniejszy stopień pochłaniania przez  melaniny. Efekt zabiegu epilacji za pomocą każdego lasera tłumaczy się pochłanianiem melaniny zawartej w brodawce włosa oraz następowe jej termiczne uszkodzenie. W przypadku lasera Nd:YAG mamy prawdopodobnie do czynienia jeszcze z jednym mechanizmem, polegającym na uszkodzeniu, bądź obkurczeniu naczyń krwionośnych oplatających brodawkę włosa. Jednakże w literaturze  brak jest jednoznacznych badań mikroskopowych, dowodzących tej hipotezy. Za prawidłowością tego stwierdzenia przemawia fakt, że po zabiegach epilacji laserowej za pomocą lasera Nd:YAG obserwuje się większą skuteczność w stosunku do włosów jasnych w porównaniu z innymi laserami.

      Melanina znajdująca  się w naskórku jest również przeszkodą  dla przenikania wiązki laserowej do skóry właściwe. Szczególnie duża zwartość melaniny znajduje się w naskórku osób opalonych, ponieważ proces melanogenezy zostaje uaktywniony pod wpływem promieniowania UV. Duża  zawartość melaniny w naskórku cechuje również osoby z ciemniejszą karnacją ( fototyp skóry IV- V). U takich osób przeprowadzanie zabiegów za pomocą urządzeń laserowych emitujących promieniowanie o długości fali szczególnie dobrze absorbowanym przez melaninę jest przeciwwskazaniem. Obecność melaniny w naskórku w wyniku zjawiska pochłaniania zmniejsza ilość energii docierającej do skóry właściwej, a więc zmniejsza skuteczność zabiegu, z drugiej strony zwiększa ryzyko poparzeń oraz   trwałego uszkodzenia naskórka ( przebarwienia i odbarwienia skórne). Zastosowanie lasera Nd:YAG w takich wypadkach zmniejsza ryzyko uszkodzeń spowodowanych mniejszą absorpcja energii przez melaninę obecna w naskórku

 METODYKA ZABIEGU ZA POMOCĄ LASERA ND:YAG 1064NM LONG PULSE

 Przed zabiegiem

      Przed przystąpieniem do zabiegu skóra wymaga przygotowania. Przynajmniej przez miesiąc włosy nie mogą być wyrywane (pęseta, epilator). W tym czasie można je przycinać, golić maszynką lub używać epilatorów chemicznych. Włosy przed zabiegiem powinny być dokładnie przycięte  przy skórze. Wykonanie zabiegu na skórze   na której pozostawiono włosy nie przycięte nie zwiększa efektywności zabiegu , a może być przyczyna uszkodzenie naskórka w wyniku absorpcji energii przez łodygę włosa znajdującą się na powierzchni skóry. Zaleca się przed zabiegiem nie opalanie skóry. Obecność melaniny w naskórku zmniejsza efektywność zabiegu. Skóra powinna być  wolna od zanieczyszczeń oraz innych środków pielęgnacyjnych zmniejszających transmisję wiązki laserowej. Zabieg zazwyczaj wykonywany jest na większym obszarze, co rodzi  ryzyko wystąpienia reakcji uczuleniowej u osób pobierających leki fotouczulające. Zabiegu nie należy wykonywać u osób z licznymi zmianami barwnikowymi oraz u kobiet w ciąży. Pacjenci chorujący na jakiekolwiek choroby przewlekłe wymagają konsultacji lekarskich. Osobnicze różnice w reakcji na określone promieniowanie laserowe uzasadniają poprzedzenie pierwszego zabiegu testem laserowym.

 Zabieg epilacji

      W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych związanych z emisją promieniowania laserowego, u pacjentów szczególnie wrażliwych, a także epilując okolice wrażliwe, stosuje się miejscowe środki znieczulające, np. krem EMLA.  Bezpośrednio po zabiegu najczęściej obserwowanym odczynem jest lekkie zaczerwienienie, z obrzękiem wokół naświetlanych mieszków włosowych, utrzymującym się ok. 30 min.

 Po zabiegu

      Skóra po zabiegu wymaga ochrony przed słońcem nie należy również korzystać z solarium. Negatywne reakcje w postaci przebarwień, odbarwień czy poparzeń są najczęściej wynikiem przekroczenia stosownej do danego fototypu  skóry dawki energii,  braku po zabiegu ochrony skóry  przed słońcem  lub zaburzonej reaktywności  na światło laserowe. 

PODSUMOWANIE

Zabiegi wykonano końcówką roboczą manualną bez użycia skanera.

      Czas trwania poszczególnych faz wzrostu włosa nakazuje stosowanie kolejnych zabiegów w odstępach  4-12 tygodni. W przypadku epilacji laserowej obserwuje się tzw. efekt tymczasowy raz efekt trwały. Efekt tymczasowy epilacji widoczny jest około tydzień do trzech tygodni po epilacji( w zależności od miejsca naświetlania ). Po tym okresie martwe włosy  ze skóry zaczynają wychodzić. O efekcie trwałym można mówić dopiero około 6 miesięcy po zakończeniu terapii, gdy włosy w obszarze poddanym zabiegowi  nie odrastają.

      Ilość zabiegów niezbędna do uzyskania trwałego efektu jest trudna do określenia. Pacjenci różnią się znacznie w tym względzie między sobą i nie zależy to tylko od karnacji i koloru włosów, miejsca wykonania zabiegu,  lecz także od funkcji hormonalnej. U niektórych pacjentów trwała i całkowita epilacja jest niekiedy w ogóle niemożliwa. Do tej grupy zaliczyć należy osoby z objawami hirsutyzmu.  Badania dowodzą, że u większości kobiet szczególnie powyżej 8 punktów wg. Ferrmana ? Gallweya, osiągnięcie efektu trwałego na twarzy jest niemożliwy. Proces ten związany jest z uaktywnianiem się nowych włosów oraz przekształcaniem meszka włosowego we włos właściwy.

 Obecnie stosuje się w zabiegach epilacyjnych wiele urządzeń laserowych.  Reklamowanymi walorami laserów są:  ilość zniszczonych włosów w czasie zabiegu, bezpieczeństwo pacjenta, minimalizacja dolegliwości w trakcie zabiegu, braku powikłań oraz wygoda personelu zabiegowego. Liczne publikacje dotyczące epilacji laserowej mają charakter głównie kazuistyczny. Trudno jednoznacznie uzasadnić przewagę określonego typu lasera epilacyjnego. Niewątpliwie istotną rolę w bezpieczeństwie tych zabiegów odgrywa staranność i doświadczenie osoby wykonującej zabieg.